MILLON Phantom S Music&emotion test

Millon Phantom S Test Music&Emotion tekst alleen:

Millon Phantom S:  Smoor op de klank

De slanke, glanzend zwarte, vloerstaande luidsprekers die nu alweer enige weken in mijn luisterruimte staan doen me om meerdere redenen denken aan de M3 luidsprekers van MC Systems, waar ik lange tijd naar heb geluisterd. Ook deze luidsprekers zijn afkomstig van een kleine fabrikant van vaderlandse bodem, zijn glanzend zwart, slank, single wired en gebruiken ook papieren woofers. Ondanks deze overeenkomsten zijn er toch grote verschillen heb ik gemerkt.

Millon

De ontwerper Frits Straatsma begon al in zijn jeugd met het bouwen van luidsprekers en al sinds 1987 ontwerpt en fabriceert hij op commerciële basis. Hij werkt met mensen zoals Peter Larsen uit Denemarken die een reputatie heeft als het gaat over luidspreker ontwikkeling. Er wordt Melissa en Loudsoft meet en simulatie apparatuur gebruikt. Frits Straatsma vertelt: “In het kostbare softwareprogramma van Loudsoft kunnen luidsprekers volledig gesimuleerd worden. De kleinste wijzigingen kunnen in een theoretisch model uitgeprobeerd worden. De drivers (zo heten de speakers die in de luidsprekers zitten) voor het laag en het midden gebied worden dan ook door ons zelf gemaakt. Voor de ontwikkeling van de drivers word behalve met Melissa en Loudsoft ook met Klippel laser metingen gedaan. Deze metingen zijn langdurig. Om een meting te doen van een driver wordt de apparatuur vaak ‘savonds aangezet om pas de volgende ochtend met complete meetresultaten te komen. Toch komen sommige van de belangrijkste ontwikkelingen niet uit meet en simulatie apparatuur tevoorschijn maar ontstaan nog steeds door luistertesten. Daarbij worden heel veel variaties in de drivers gemaakt en met muziek met elkaar vergeleken. Ook moet voor de vele aanpassingen in de drivers steeds een ander luidspreker filter gemaakt worden. Een deel van de ontwikkeling van een Millon driver kost daarom ook zomaar een jaar. Een driver uit ontwikkelen kost zelfs meerdere jaren. Het ontwerp moet in zijn geheel goed zijn maar het zijn ook hele fijne zaken die de klank bepalen. En dat is voor iedere maat en bereik van een driver weer net even anders”. 

Wie een kijkje neemt op de website van het merk zal daar meerdere modellen luidsprekers aantreffen. In de praktijk blijkt Millon momenteel het meest bezig te zijn met drie modellen; allereerst de door mij geteste Phantom S, de Cobra 4S en daarnaast de referentie luidspreker de Matador. De productie van de luidsprekers vindt plaats in het Brabantse land, in Oosterhout wel te verstaan. Op de plek waar de luidsprekers worden geproduceerd is ook een fijne luisterruimte waar de Phantom naar hartelust beluisterd en vergeleken kan worden met diverse andere luidsprekers. De drivers worden behalve door ons zelf ontwikkelt ook door ons zelf met de hand gemaakt. Deze informatie is afkomstig van Theo Remmerswaal die de luidsprekers bij mij af komt leveren. Er zijn maar heel weinig luidspreker fabrikanten die zelf hun drivers maken. Voordat nu de enthousiaste zelfbouwer in u wakker wordt; deze units zijn niet los leverbaar.
Wat een verademing is het dan om een slanke vloerstaander van een klein Nederlands bedrijf te ontdekken die hier uitstekend toe in staat is, en zelfs echt speciaal is bij het weergeven van menselijke stemmen en akoestische instrumenten. Een luidspreker om verliefd op te worden!

Het glanzende zwart van de Phantom S is een met zorg aangebrachte acryl toplaag waarmee de elegante testexemplaren zijn afgewerkt. Daaronder bevindt zich de kast die is opgetrokken uit vier onderling verlijmde lagen MDF. Ook de luidsprekerkasten worden met grote zorg in eigen beheer met de hand gebouwd. De kast is gefixeerd op een natuurstenen grondplaat van 22 bij 34 cm die de 23 kilo wegende speaker een grote mate van stabiliteit verleent. Hoewel hij met zijn hoogte van 110 cm redelijk hoog is valt dit niet op. Dit komt voornamelijk door de geringe breedte van slechts 16 cm en een frontbreedte van slechts 14 cm. Ook lijkt hij minder diep dan de 29 cm die de meetlat aangeeft. Dit wordt mede veroorzaakt door de mooi afgeronde achterzijde waarvan de vorm doet denken aan een luit. Als je het front afneemt zie je van boven naar beneden een dome tweeter, twee woofers en een baspoort. Tezamen maken zij de Phantom S tot een 2.5 weg basreflex luidspreker. De impedantie varieert afhankelijk van de frequentie tussen 4 en 8 Ohm en het rendement is met 91 dB mooi hoog. Volgens de fabrikant moet je als consument voor het aansturen van de luidsprekers voldoende hebben aan een versterker die per kanaal 50 tot 160 Watt levert. Het frequentiebereik loopt volgens opgave zowel naar boven als naar beneden ver door, namelijk van 22 Hz tot 40 kHz. Mooie specificaties en ik ben vooral benieuwd of het kleine formaat woofers in staat zal zijn om tijdens de luistersessies zo diep te gaan als de cijfers suggereren.

Opstelling

Het merendeel van de luistersessies heeft plaatsgevonden in mijn grote luisterruimte waarin vooral gespeeld is met een versterkercombinatie van Audia; de Flight Pre in combinatie met de Flight 100, onderling gebalanceerd verbonden met Sonore AC interlink. Als analoge bron is gebruik gemaakt van de TW Acustic Raven Two draaitafel met SME 309 arm en Lyra Delos MC element, middels Cardas Golden Reference gebalanceerd verbonden met de ASR Basis Exclusive phono voor versterker. Als digitale bron wordt mijn NAD M50 muziekspeler in combinatie met de M51 Direct Digital DAC en de M52 Digital Music Vault ingezet. Signalen van beide bronnen worden met Sonore AC interlinks single ended doorgegeven naar de Audia Pre. Luidsprekerkabels van Siltech Classic verbinden de Audia eindversterker met de testkandidaten; de Millon Phantom S luidsprekers.

Luisteren

Al meteen tijdens de eerste luistersessie moet ik weer terugdenken aan de tijd waarin ik nog dagelijks de klank van papieren woofers beluisterde. Afgezet tegen andere materialen is er in mijn beleving bij dit type conus sprake van een moeilijk te omschrijven maar direct herkenbare, wat ik zou willen noemen, natuurlijkheid in de weergave. De coating van de desbetreffende conus mag dan misschien variëren, het basismateriaal blijft herkenbaar. Ongetwijfeld is het voor een deel verantwoordelijk voor het zo belangrijke en mooie middengebied dat ik hoor bij het afspelen van enkele selecties uit de opera Norma van Bellini. Vooral Cecilia Bartoli klinkt in deze digitale 24/96 opname hartverwarmend. Van enige scherpte of een hard randje dat haar stem op andere systemen nog wel eens kan vergezellen is hier geen enkele sprake. Woorden die in mij opkomen: vol, rijk, gedetailleerd, menselijk warm en vloeiend. Luister bijvoorbeeld naar Casta Diva, misschien wel de bekendste aria uit deze opera. Met Cecilia’s parelende stemgeluid. Ook de akoestische instrumenten laten zich van hun beste kant horen. Bijvoorbeeld de opmerkelijk realistische klank van de fluit waarmee datzelfde Casta Diva begint. Of de levensechte macrodynamiek en het prachtige onderscheid tussen hout en koper in het openingsdeel Sinfonia. Het koper brengt me bij de Amerikaanse trompettist Dave Douglas. Eén van zijn bands is Brass Ecstacy. Daarin speelt hij samen met drummer Nasheet Waits, Franse hoorn speler Vincent Chansey, trombonist Luis Bonilla en Marcus Rojas die de tuba ter hand neemt. De in een slepend tempo opgenomen instrumentale versie van het overbekende I’m So Lonesome I Could Cry legt prachtig de klankverschillen tussen de diverse blaasinstrumenten bloot. Op de Phantom behoudt ieder instrument zijn specifieke klankkleur en klankeigenschappen, begeleid door het heerlijke geluid van het drumstel waar de kwastjes over het strak gespannen trommelvel schuifelen en de bekkens zilverig zingen. Zo natuurlijk als bij een live optreden. Tijdens de luistersessies wordt al snel duidelijk dat deze luidspreker uitstekend overweg kan met de menselijke stem en met akoestische instrumenten in het algemeen. Het klinkt allemaal zo mooi rond en vloeiend, zo makkelijk en vanzelfsprekend dat ik een tijd blijf hangen in muziekgenres met deze ingrediënten. Bijvoorbeeld bij een HDTracks opname (24/96) van Xiomara Laugart, de zangeres die in haar geboorteland Cuba La Negra wordt genoemd en daar bekend werd met geëngageerde nueva trova muziek voordat zij naar Amerika emigreerde. Een prachtige warme sensuele stem die mooi harmonieert met de haar begeleidende percussie instrumenten zoals tom toms en conga’s. Even mooi klinkt het jazz album Norr van het Tingvall trio op vinyl. Met de Zweedse pianist Martin Tingvall, de Cubaanse bassist Omar Rodriguez Calvo en de Duitse drummer Jurgen Spiegel. Het duurt dan ook even voor ik toekom aan muzieksoorten die met elkaar gemeen hebben dat ze, zo menen veel liefhebbers van deze genres, op een wat hoger volume het best tot hun recht komen. En ook daar blijkt de Phantom prima te spelen, ik verbaas me oprecht over de druk die de kleine woofers weten te genereren en over de wijze waarop ze een strak diep laag laten horen bij muziek van groepen als Yello en Booka Shade.

Conclusie

 Grote luidsprekerfabrikanten hebben veelal ruime budgetten beschikbaar voor research & development. Ze hebben ontwerpers en technici in dienst die onder de meest ideale omstandigheden hun werk kunnen doen in geoptimaliseerde luister- en meetruimtes etc. Desondanks betekent dit niet zonder meer dat deze firma’s mij daardoor ook altijd kunnen overtuigen met weergevers die optimaal de klank van echte instrumenten over kunnen brengen. Wat een verademing is het dan om een slanke vloerstaander van een klein Nederlands bedrijf te ontdekken die hier uitstekend toe in staat is, en zelfs echt speciaal is bij het weergeven van menselijke stemmen en akoestische instrumenten. Een luidspreker om verliefd op te worden!