Air Reference II test

:

Tekst uitgetypt:  

HVT test:    

Millon en HØrning

In deze test gaat HVT wat dieper in op de

betere speaker van ruim vijf tot een kleine

zevenduízend gulden per paar. Iedereen die

vorig jaar is ingestapt in het fenomeen aan-

delen en weer netjes op tijd is uitgestapt kan

een vermogen van deze grootte hebben

overgehouden. Er zijn legio goede en slechte

smoezen te verzinnen voor dat ene: lekker

genieten van muziek. Daarom als extra ser-

vice van HVT een stukje handleiding bij de

aankoop van al dat moois.

Algemene achtergronden

Uit een enquête die HVT een aantal jaren geleden on-

der haar abonnees hield is gebleken dat lezers hun luid-

sprekers bijzonder lang koesteren. Percentueel gezien lan-

ger dan de andere componenten. Ook is het een gegeven

dat luidsprekers wat betreft aandeel binnen het totaal van

de installatie, onder de maat scoren. Een sluitpost is een

groot woord. maar soms komt het hier toch op neer. Men-

sen hebben schijnbaar de neiging om meer en makkelijker

geld uit te geven aan elektronica dan aan weergevers. Op

zich is dit jammer en ook een beetje vreemd. Want hier

valt, mits men aan de zich aan de regels houdt. erg veel

winst te behalen. Leuk zult u zeggen. Er zijn honderden

merken weergevers op de markt die daarnaast nog zijn ge-

bouwd rond een fiks aantal principes die de gemiddelde

koper maar allemaal moet snappen. Een greep uit deze

principes: gesloten of open kast. aperiodisch gedempte

kast, elektrostaten en magnetostaten. De een zweert bij

een mini-monitor en de ander zet een complete telefooncel

in stereo neer in zijn woonkamer. Wat dacht u van hoorn-

systemen, air motion transformers, bandtweeters… Hallo

bent u daar nog?

En alsof dat allemaal nog niet genoeg is zijn er nog

tientallen materiaalsoorten voor de toegepaste membra~

nen die, om de verwarring nog groter te maken, bijna een

soort dagwaarde kennen. Metalen conussen stonden een

aantal jaren geleden voor een dito sound: ook metaal dus.

Tegenwoordig is het gebruik van metaal in de conus een

uitgerijpt concept en komen ze voor in de meest gerespec-

teerde systemen. Kortom legio redenen om in deze chaos

klaarheid te scheppen. ln dit nummer gaan we dieper in

op twee groepen: in de eerste plaats natuurlijk de speaker

volgens het basreflexprincipe die het grootste deel van de

markt in beslag neemt. Daarnaast een representant van

een type dat in de jaren tachtig vooral is groot geworden

door Paul Klipsch, de hoorn luidspreker. Vooral in deze

prijsklasse zijn de gebruikte onderdelen en materialen

van wezenlijk belang daar de luidspreker op dit niveau

genadeloos kan laten horen wat er mis is.

M I L L O N

Als dat geen klinkende naam is. Dit is een representant

van het basreflexprincipe en stamt uit ons eigen landje.

Het ontwerp is van de hand van F.D. Straatsma uit Alkmaar

en is de topper van zijn lijn. Verder is het een goed voor-

beeld van een basreflexspeaker. Bovendien is het ook nog

eens een beauty om te zien dus iets Wal je graag in je

woonkamer neerzet.

A c h t e r g r o n d

Zoals al gezegd is dit een luidspreker van het type bas~

reflex. Wat houdt dit nu in? Op zich is het vrij eenvoudig:

een kast waar een rond gat is in geboord met drie voorde-

len, een hoger rendement, een verder doorlopende bas-

weergave en een hogere geluidsopbrengst. Verder door-

lopen in het laag betekent ook dat met een kleinere kast

kan worden volstaan (hoe groter de kast hoe meer laag).

Op zich lijkt het alsof dit alleen maar voordelen zijn en dat

is in grote lijnen ook zo. Een nadeel kan zijn dat de bere-

keningen zeer precies moeten zijn en dat de kast goed

moet worden geplaatst. Wat gebeurt er namelijk? Dat eer-

der genoemde gat bevindt zich vaak aan de achterkant

waardoor de luidspreker gebundelde energie gaat afstra-

len naar de achterwand. Een opstelling te dicht bij de

muur resulteert dan ook in een sterke verdubbeling van

het laag met een troebel beeld als gevolg. Een basreflex

mag om deze reden niet te dicht tegen een achterwand

staan; een vrije opstelling. Een ander nadeel is dat de pijp

wel eens hoorbaar is. Een aantal fabrikanten leveren dan

een soort diffuser mee die erin past om deze geluiden te

dempen. Maar dan verander je ook de poort-afstemming

zelf. Experimenteren met een oude sok in de pijp leert een

hoop. De meeste basreflexspeakers zijn vanwege hun

hoger rendement makkelijker aan te sturen.

Mlllon Air Reference 2

Nu de speaker waar het in deze test om draait: de Mil-

lon. Voor het ontwerp tekent F. D. Straatsma. Iemand van het

type bevlogen, ontevreden en eigenwijs. Op zijn vijlftiende

kocht Frits van al zijn spaarcentjes een hifi- setje met een

paar kleine speakertjes. Hij sloot dit aan en was erg blij en

erg tevreden. Dit heerlijke gevoel duurde drie volle dagen

tot het moment waarop hij de veel oudere maar grotere

speaker van zijn vader er op aansloot! Menigeen zou het

hier bij laten maar Frits niet. Hij ging aan de slag en

creëerde zijn eigen muziekwereld: in veertien jaar een

complete lijn van luidsprekers met de Air Reference 2 als

topmodel. De lijn wordt gekenmerkt door een hoog design-

gehalte. Bijna alle vertegenwoordigers uit de Millon lijn

zijn afgewerkt in een pianozwarte spuitlak en strak en

slank vormgegeven. Hoe zit de Air Reference in elkaar?

Het is een drieweg systeem met voor het hoog een Vifa do-

me en voor het midden een Focal met kevlar-conus die be-

kend staat om zijn stijfheid en lage kleuring. Voor het laag

treffen we ook een Vifa aan verdeeld over twee kleine

units. Dit is een techniek die we vaker tegenkomen: twee

kleine units met hetzelfde oppervlakte als een grote unit.

Voordelen: ze zijn makkelijker te controleren dan één gro-

te en breken ook minder snel op vanwege hun grotere stijf-

heid. De toegepaste membranen zijn licht en makkelijk en

snel in beweging te zetten. Verder kunnen ze een lange

slag maken. Voor dc filtering zijn hoogwaardige componen-

ten gebruikt. De kast zelf is vanwege zijn relatief geringe

afmetingen al zeer stijf te noemen. Er is gekozen voor de

meest resonantievrije vorm van MDF en de bekabeling is

van OFC-koper. Bi-wiren is mogelijk. Het ‘air flow’ systeem

slaat op het feit dat de behuizingen achter de units open-

gewerkt zijn. waardoor het geluidsbeeld aan openheid

wint.Theoretisch hebben we hier te maken met een spea-

ker die goed en doordacht in elkaar zit.

In de praktijk 

Als binnenkomertje werd gekozen voor een aantal

rustige nummers. De sfeer werd door de Millon prima op-

gepakt met veel rust en ruimte. Mary Black: een mooi

stemgeluid met veel gevoel. De stem staat vóór de speaker.

Daarna werd er wat geschoven om uiteindelijk uit te ko-

men op een meter van de achter- en dezelfde afstand van

de zijkant. Het laagaandeel is naar smaak in te vullen door

naar voren en naar achteren te schuiven. Bij de kast wor-

den geen spikes of dempers geleverd. Met een 211100 W

geen enkel probleem. Maar een twee maal 24 watt buizen-

trap voldeed ook prima. Ook bij andere soorten muziek

blijft de Millon altijd rustig en neutraal en laat de boel

niet door elkaar lopen. Dit is een allround speaker die

geen echte voorkeur heeft. Tel daarbij op de aandacht die

is besteed aan de vormgeving en de materiaalkeuze dan

hebben we hier te maken met een goed doordacht product

waarbij design en muzikaliteit hoog scoort. Een prima

combinatie: prachtig om te zien en onzichtbaar bij de

weergave.

HØRNING

A c h t e r g r o n d

Uit Denemarken komt deze tweede exponent van ont-

werpprincipes: de hoorn- Een niet meer zo frequent voor-

komend systeem. Toch is Hørning een specialist op dit ter-

rein en kent ook een zeer brede lijn van producten die alle

met dezelfde units van Lowther in combinatie met een Tes-

la Lotus Sigma tweeter werken. Bij een hoorn valt onmid-

delijk het enorm hoge rendement op. Een paar watt is

vaak al genoeg om zo’n systeem aan te sturen. Dit valt sa-

men met mijn persoonlijke voorkeur: de buizentriodes van

het type 300 B. Deze kunnen fabelachtig combineren met

hoogrendements systemen. Maar een hoorn heeft ook een

aantal nadelen. Vaak wordt de muzikale voorstelling als

het ware opgeblazen c.q. te groot afgebeeld. Voor Public

Address-werk is dat geen probleem, omdat ze in grote za-

len breed moeten spreiden- Bij huiskamerweergave is dat

knap lastíg.  Verder is het moeilijk om een goede hoorn te

construeren, vooral als het om een meerwegsysteem gaat.

Een beetje hoom voor het laag zou dan. vanwege de enor-

me afmetingen,van de vloer af moeten. wat in de

luistersituatie moeilijk te realiseren is.

In de kast bevindt zich de hoorn. aan

de buitenkant is daar niets van te zien. Het gaat hier in-

derdaad om een zogenaamde gevouwen hoorn. In tegen-

stelling tot eerdere uitvoeringen betreft het een tweewegsysteem

Een lowtherunit neemt het mid/laag tot 5000 Hz:

voor zijn rekening en een High

Power Lotus Sigma super tweeter

(what’s in a name) de rest. Op zich

een heel slimme oplossing daar men

nu minder rekening hoeft te houden

niet het op elkaar afstemmen van laag en mid

Afmetingen hxbxd l00x3lx33 en

Gewicht 30 kg

Prijs 5.490 per set

Importeur: Audio Cleeelce (010) 465 4833

draagt. Veel dynamiek ( rendement) weinig vervorming

(minimale opbouw) en een muzikale sound triodevemer-

king mogelijk).

In de praktijk:

In mijn luisterruimte werd de Hørning aangesloten op

een keur van electronica. Maar de eerste keus was natuur-

lijk een tweemaal zeven watt eindverterker van het type

300B te weten de Audion Silver Niút. Voor de trouwe lezer

van HVT een bekende en graag geziene gast bij onze

testen..

Een rendement van 96 dB is niet

iets om de spot :nee te drijven. Wat eerste indrukken: om

tot een hoogrendement te komen gebruikt

Hørning meer sterke magneten: anders gezegd

de motoren van de speaker. Met een waarde

van 2.2 tesla is dat voor een tweeter pittig te

noemen. Ook de laagunit heeft een sterke mag

neet. Een ander onderdeel waar over nagedacht is vormt

het cross-over. Hier gaat men van het absolute minimum

uit: wat er niet is kan ook geen schade berokkenen. Het

laag loopt heel geleidelijk.. Kort samengevat is dit zeker een systeem waar

over is nagedacht en dat ook een aantal beloften in zich

draagt.

Een ruim beeld met veel diepte en breed-

Te. De laagweergave is bij ruim een meter uit

de muur aan de magere kant dus schuiven we

de speaker de hoeken in. Wat dan gebeurt is

een heel ander verhaal. Het laag is er plotseling

volop aanwezig en zeer temperamentvol. Een prima nummer hiervoor is van de Eagles ‘Hotel California’. Een diepe. volle

bas in de vorm van een volledige bodymassage houdt je in

de ban: this is different cook! Na een poosje ga ik toch de

wat verfijndere hoogweergave van bij de meer vrije

opstelling missen. Als de speaker 10 cm (echt waar. geen

drukfout) naar voren gaat. schuift alles meer in balans. De

opstelling is bij deze speakers dan ook kritisch te noemen.

Mensen die een hoorn overwegen moeten zich afvragen of

ze daar de ruimte voor hebben. Voldoet men aan deze voor-

waarden dan heeft men een geweldig systeem met een

enorme en enthousiaste drive gekoppeld aan een fikse sta

ge die het muziek luisteren heel prettig maakt

C o n c l u s i e

Beide svstemen hebben zo hun pro’s en contra’s en
karaktertje  Het hoornsysteem is wat gevoeliger wat betreft
plaatsing, het moet immers de hoek in. Aandrijving is geen

enkel probleem en de bezitter mag shoppen in het snoep-

winkeltje van de hifi de kleine triodeversterkers. Een bas

reflex, en zeker de hier besproken Millon, is wat minder
problematisch wat betreft opstelling en geeft een wat
schoner geluid, maar vraagt iets meer vermogen. Voor
beide typen geldt: In de winkel solo beluisteren in de voor
hen geldende correcte opstelling en het liefst op eigen
apparatuur. Bij serieuze belangstelling een afspraak
maken om thuis te luisteren. Een goede dealer vindt
dat prima!

—Techniek Hifi Video Test Jo Mullers—